Երբ դեռ փոքր էի,հաճախ էի լսում օզոն բառն ու փորձում էի փոքր-ինչ պատկերացնել,թե այդ ինչ շերտ է,որի բարակումը կարող է հանգեցնել սարսափելի դժբախտությունների։Եթե դիտարկենք Էկոլոգիական տեսանկյունից,ապա Արեգակի լույսը համարվում է Էկոլոգիական գործոններից աբիոտիկի`ոչ կենսականի կարևորագույն մասնիկներից մեկը։Արեգակի ճառագայթման սպեկտրում իրենց կենսաբանական ազդեցությամբ տարբերում են երեք բաժիններ.ուլտրամանուշակագույն
տեսանելի
ինֆրակարմիր
Այսօրվա մեր թեմայի հետ սերտ կապ ունեն Արեգակի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները։Բնականաբար մեզանից յուրաքանչյուրը լսել է դրա մասին,սակայն քչերը գիտեն որ 0.29 մկմ -ից կարճ երկարությամբ ալիքները կարող են լինել կործանարար։Իսկ 0,300-ից մինչև 0,400 մկմ երկարությամբ ճառագայթները փոքր չափաբաժիններով անհրաժեշտ են մարդկանց և կենդանիներին օրգանիզմում պահված D նախավիտամինը վիտամինի վերածելու համար։
Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների կործանարար ազդեցությունից խուսափելու համար Երկիր մոլորակը հազարավոր տարիների ընթացքում իր շուրջ գոյացրել է Օզոնի շերտ։Միայն այդ շերտի առաջացումից հետո է հնարավոր եղել Երկրի վրա կյանքի ծագումը,քանզի Արեգակի անմիջական ճառագայթները ոչ միայն միանգամայն ներթափանցում էին Երկիր,այլ նաև բարձրացնում էին մոլորակի ջերմաստիճանը,որի պայմաններում կյանքի առաջացումն անհնար էր։Օզոնը եռատոմ`թթվածնի երեք ատոմից բաղկացած մոլեկուլն էլ։Օզոնը թթվածնից ավելի անկայուն է և հանդիսանում է թթվածնի ալոտրոպ ձևափոխությունը։Օզոն հունարենից թարգմանաբար նշանակում է հոտ ունեցող։Անվան ճիշտ ընտրությունը զգացվում է օրինակ ամպրոպների ժամանակ յուրահատուկ բույրից։
Ինչպես արդեն ասացի,օզոնը բավականին անկայուն նյութ է ու կարող է ժամանակի ընթացքում փոխարկվել թթվածնի։
Այժմ,երբ մոտավոր ծանոթ ենք օզոնի կազմությանն ու կիրառությանը,կարելի է անցնել դրան
առընչվող խնդիրներին։
Դեռևս անցած դարի 70-ականներին գիտնականներն ուշադրություն դարձրեցին մթնոլորտ արտահանվող բազմաթիվ գազերի ու քիմիական նյութերի`օզոնի վրա թողած ազդեցությանը։
1985 թվականին աշխարհի տարբեր երկրների ներկայացուցիչները հավաքվեցին Վիեննայում և ստորագրեցին օզոնի շերտի պաշտպանության կոնվերցիայի տակ։Սա կարևոր և լուրջ առաջխաղացում էր,քանի որ բոլոր երկրներն առաջին անգամ համախմբվեցին էկոլոգիական-բնապահպանական խնդրի շուրջ ու որոշեցին դրան լուծում տալ։Ութսունականներին,երբ սկսվել էին գիտնականների լուրջ հետազոտությունները,"Բնություն" ամսագիրը հրապարակեց բրիտանացի Գիտնական Ջո Ֆարմանի`Անտարկտիդայում օզոնային շերտի վերաբերյալ աշխատությունը։Ըստ Ջո Ֆարմանի և նրա հետ աշխատող գիտնականների պմբի տիեզերք ուղարկված ամերիկյան արբանյակները ճիշտ էին նկարել Անտարկտիդայի վերևում օզոնի շերտի քայքայված վիճակը(Ոչ ոքիս համար գաղտնիք չէ,որ եթե հատկապես Անտակտիդայում օզոնի շերտը բարակի,և ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները հասնեն սառցե լեռներին,ինչ կկատարվի մեզ հեը)։Հետազոտությունները մեծ աղմուկ բարձրացրին,որի արդյունքում 1987 թվականի սեպտեմբերին կազմեց կազմակերպվող միջոցառումների և լուծման հնարավոր տարբերակների համաձայնությունն ու կնքվեց Մոնրեալի արձանագրությունը։
Մեր հայրենիքն այս երկու արձանագրություններին միացել է 1999 թվականին։Իսկ արդեն 2001 թվականին Հայաստանում ձևավորվել է օզոնի շերտի վերականգման և պահպանության ազգային ծրագիր,որը Վիեննայի արձանագրությամբ ստանձնած պարտականության մի մասն էր կազմում։Ծրագրի մեջ էին մտնում նաև ուսոցողական և բացատրական դասընթացները,որպեսզի բնակչությունն իրազեկ լիներ շրջակա միջավայրում կատարվող փոփոխություններին։
Տարիներ շարունակ ու մինչև օրս բազմաթիվ երկրներ փորձում են վերահսկել իրենց տարածքում գտնվող գործարանների,տների,լաբարատորիաների`մթնոլորտ արտազատած թունավոր նյութերի քանակը։
Ու Փա՛ռք Աստծո,գիտությունն այնքան զորեղ գտնվեց,որ կարողացավ արհեստական ճանապարհով,բայց այնուամենայնիվ Երկիր շրջապատող Օզոնի շերտը վերականգնել։
Այպիսով,եկե՛ք մեր կյանքն այնպես ապրենք,որ գա մի օր,ու հպարտ լինենք մեր մարդկային ծագմամբ ու այլևս չմտածենք,որ մարդը շրջակա միջավայրին վնասելուց բացի ոչինչ չի արել։Ու այսօր մեր օրերում մենք անգամ ունենք սեպտեմբերի 16,որը նշանավորվում է Օզոնի պաշտպանությամբ...
Շրջակա միջավայրի պաշտպանությանը նվիրված մյուս գրառումը կարող եք ընթերցել այստեղ։
Շրջակա միջավայրի պաշտպանությանը նվիրված մյուս գրառումը կարող եք ընթերցել այստեղ։
